ਨੈਸ਼ਨਲ ਡੈਸਕ : ਦੇਸ਼ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਹਵਾ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਬਾਰੇ ਭਿਆਨਕ ਖ਼ਬਰ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਹੈ। ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਫਾਰ ਹੈਲਥ ਮੈਟ੍ਰਿਕਸ ਐਂਡ ਇਵੈਲੂਏਸ਼ਨ (IHME) ਦੀ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਖੁਲਾਸਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਕਿ 2023 ਵਿੱਚ, ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ 17,188 ਮੌਤਾਂ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕਾਰਨ ਹੋਈਆਂ ਸਨ। ਇਸਦਾ ਸਪੱਸ਼ਟ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਹਰ ਸੱਤ ਮੌਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਲਈ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਸੀ।
PM2.5 ਮੌਤ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ
ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਰਿਸਰਚ ਆਨ ਐਨਰਜੀ ਐਂਡ ਕਲੀਨ ਏਅਰ (CREA) ਦੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, 2023 ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਮੌਤਾਂ ‘ਚੋਂ ਲਗਭਗ 15% ਸਿਰਫ਼ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕਾਰਨ ਹੋਈਆਂ। ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਬਰੀਕ ਹਵਾ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਕ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਣ ਪਦਾਰਥ (PM2.5) ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ।
ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਵਾਪਸ ਆ ਰਹੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਤੋਂ 11 ਸੋਨੇ ਦੇ ਕੰਗਣ ਕੀਤੇ ਜ਼ਬਤ, ਕੀਮਤ ਜਾਣ ਰਹਿ ਜਾਓਗੇ ਹੈਰਾਨ
ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਤੇ ਸ਼ੂਗਰ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਘਾਤਕ
ਸਭ ਤੋਂ ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਹਵਾ ਹੁਣ ਰਵਾਇਤੀ ਸਿਹਤ ਖਤਰਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਸਾਬਤ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੇ ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ, ਸ਼ੂਗਰ ਅਤੇ ਉੱਚ ਕੋਲੈਸਟ੍ਰੋਲ ਵਰਗੇ ਜੋਖਮਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
2023 ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਮੌਤਾਂ ਦੇ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ
ਸਪੈਨਿਸ਼ ਗਾਇਕ ਐਨਰਿਕ ਦੇ ਕੰਸਰਟ ‘ਚ 80 ਤੋਂ ਵੱਧ ਫੋਨ ਚੋਰੀ, ਮਾਮਲਾ ਦਰਜ
ਜਨਤਕ ਸਿਹਤ ਸੰਕਟ (Public Health Crisis)
ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਹਵਾ WHO ਦੇ ਮਿਆਰਾਂ ਨਾਲੋਂ ਕਈ ਗੁਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਹੈ। ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਇਸ ਪੱਧਰ ਕਾਰਨ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ, ਦਿਲ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ, ਸਟ੍ਰੋਕ ਅਤੇ ਦਮਾ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਾਧਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। CREA ਰਿਪੋਰਟ ਇਸ ਗੱਲ ‘ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਹੁਣ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਵਾਤਾਵਰਣ ਮੁੱਦਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਜਨਤਕ ਸਿਹਤ ਸੰਕਟ ਹੈ।
ਅੱਗੇ ਕੀ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ?
ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੇ ਚਿਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਦਿੱਲੀ ਨੂੰ ਇਸ ਖ਼ਤਰੇ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਵਿਗਿਆਨ-ਅਧਾਰਤ, ਠੋਸ ਨੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਸਖ਼ਤ ਕਾਰਵਾਈ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਉਦਯੋਗਿਕ ਨਿਕਾਸ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ, ਵਾਹਨਾਂ ਦੇ ਨਿਕਾਸ ਨੂੰ ਸਖ਼ਤ ਕਰਨ ਤੇ ਗ੍ਰੀਨ ਜ਼ੋਨ ਵਧਾਉਣ ਵਰਗੇ ਉਪਾਅ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਤੁਰੰਤ ਕਦਮ ਨਹੀਂ ਚੁੱਕੇ ਗਏ, ਤਾਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਅੰਕੜਾ ਹੋਰ ਵੀ ਭਿਆਨਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
